Burun Estetiği (Rinoplasti) Nedir, Nasıl Yapılır ?

Burun estetiği tıbbi olarak rinoplasti olarak bilinir ve genellikle estetik veya fonksiyonel sebeplerle tercih edilir. Hastanın yüz simetrisini artırma ve solunum sorunlarını giderme amacı güder. Cerrahi işlem açık veya kapalı yöntemlerle yapılabilir. Açık rinoplasti esnasında cerrah burun yapısının daha geniş bir görünümünü elde eder. Bununla birlikte kapalı rinoplasti kesilerin burun içerisinde kalmasını sağlar. Her iki teknik de ileri düzeyde  geniş bir anatomik bilgi gerektirir. 

Rinoplasti Hakkında Temel Bilgiler

Rinoplasti, yüz estetiği içinde önemli bir yer tutar ve burnun hem estetik hem de fonksiyonel iyileştirmelerini sağlamayı hedefler. Cerrahi işlemin ana amacı, yüzde uyumlu ve doğal görünen bir burun yapısı oluşturmaktır. Yapılan değişiklikler, kişinin genel yüz simetrisini destekler şekilde planlanır. İşlem sırasında, burun dokuları yeniden şekillendirilir ve gerekirse burun içi yapılar düzenlenir. Bu süreç, hastanın solunum fonksiyonunu iyileştirmeyi de içerebilir. İşlem, açık veya kapalı tekniklerle gerçekleştirilebilir. Her iki teknik de farklı avantajlar sunar:

Açık Rinoplasti:

• Cerrah için daha iyi görüş alanı sağlar.
• Daha kapsamlı düzeltmeler için uygundur.

Kapalı Rinoplasti:

• Daha az görünür iz bırakır.
• Daha hızlı iyileşme süreci sunar.

Her iki yöntem de cerrahın deneyimi ve hastanın ihtiyaçlarına bağlı olarak tercih edilir.

Anatomik Yapı ve Fonksiyonlar

Rinoplasti burnun hem estetik hem de fonksiyonel düzenlemelerini içerir. Cerrahi başarının temeli derinlemesine bir burun anatomisi bilgisine dayanır. Burun karmaşık yapılarıyla hem nefes almayı destekler hem de estetik bir unsur taşır.

Burun Kemikleri ve Kıkırdakları:

• Burun kemikleri yüzün orta hattında yer alan etmoid kemiğin dikey plakası ile sıkıca ilişkilidir.
• Üst yan kıkırdaklar burun sırtını oluştururken keystone bölgesinde birleşir ve estetik açıdan kritik bir bölgeyi tanımlar.
• Alt yan kıkırdaklar burun ucu ve dış burun valflerinin anatomik yapısını belirler.

Kaslar:

• Başlıca burun kasları arasında nasalis levator labii aleque nasi ve depressor septii bulunur.
• Bu kaslar nazal yüzeysel muskulaponeurotik sistem ile birbirine bağlanır ve hava yolunu açık tutar.

Cilt ve Yumuşak Doku Kılıfı (SSTE):

• Rhinion bölgesindeki cilt en incedir ve ardından üst ve alt üçte bir gelen kalın dokular yer alır.
• SSTE’nin kalınlığı cerrahi planlamada önemli bir faktördür ve küçük değişikliklerin görünürlüğünü etkiler.

İç Burun:

• Mukozayla kaplı septum iki burun deliğini ayıran ana yapıdır ve hava yolunu açık tutar.
• Konkalar havayı ısıtma ve nemlendirme işlevi görür ve solunan havadaki partikülleri süzer.

Kan Dolaşımı:

• Burun zengin bir damar ağına sahiptir ve geniş cerrahi müdahalelere olanak tanır.
• Ana burun arterleri ve venöz drenaj burun kanamalarının sık görüldüğü bölgelerde önemli rol oynar.

Cerrahi süreçlerde bu detaylı anatomik bilgi hem estetik hem de fonksiyonel iyileştirmelerin başarısını artırır. Özellikle interdisipliner bir yaklaşım bu karmaşık cerrahi sürecin etkinliğini maksimize eder.

Uygun Zamanlama: Burun Estetiği Ne Zaman Yapılmalı?

Burun estetiği bireylerin estetik beklentileri ve fonksiyonel ihtiyaçları doğrultusunda planlanır. Bu cerrahi anatomik yapıların tam gelişimini takiben gerçekleştirilmelidir. Genellikle ergenlik döneminin sonlarına doğru burun yapısının büyük değişiklikler göstermeyeceği bir zamanda yapılması önerilir. Bu dönem;

• Kızlar için 17 yaş,
• Erkekler için ise 18 yaş olarak kabul edilir.

Bu yaşlar burun kıkırdaklarının ve kemiklerinin olgunlaşmasını gösterir. Erişkin yaşa gelmiş bireylerde rinoplasti herhangi bir zamanda uygulanabilir. Ancak cerrahi planlaması yapılırken hastanın genel sağlık durumu ve kronik hastalıklar gibi etkenler göz önünde bulundurulmalıdır. Burun estetiği öncesinde yapılan detaylı analizler optimal zamanlamayı belirlemek için kritik öneme sahiptir. İdeal zamanlama hem estetik hem de fonksiyonel sonuçların maksimize edilmesine olanak tanır. Bu analizler;

• Fonksiyonel değerlendirme,
• Estetik beklentilerin değerlendirilmesi,
• Genel sağlık durumunun gözden geçirilmesi şeklinde sıralanabilir.

Her cerrahi gibi rinoplasti de bilgilendirilmiş onay sürecini içerir ve bu süreçte hastalar cerrahi zamanlamasının önemi konusunda bilgilendirilir. Sonuç olarak burun estetiği zamanlaması hem hastanın fiziksel gelişimi hem de kişisel ve sosyal hazır oluş durumunu göz önünde bulundurarak yapılmalıdır.

Rinoplasti Uygulanmaması Gereken Durumlar

Rinoplasti operasyonları herkes için uygun olmayabilir. Özellikle bazı sağlık durumları ve psikolojik faktörler bu cerrahi müdahalenin kontrendike olduğu durumları belirler. Rinoplasti estetik ve fonksiyonel iyileştirmeler sunarken bazı riskler de taşır. Dolayısıyla cerrahlar hastaların sağlık durumunu dikkatlice değerlendirir ve bazı özel durumlar altında operasyonu önermezler.

Beden Algı Bozukluğu olan hastalar genellikle operasyondan sonra memnuniyet seviyeleri düşük olur ve psikolojik destek gerektirir. Bu durumdaki bireyler gerçekçi olmayan beklentilere sahip oldukları için ameliyat sonrası hayal kırıklığı yaşayabilirler. Beden algı bozukluğu prevalansı estetik operasyonlar arasında özellikle yüksektir. Psikiyatrik değerlendirme bu hastalığı olan bireyler için zorunludur.

Obstrüktif uyku apnesi bulunan hastalar da dikkatle ele alınmalıdır. Bu durum operasyon sırasında ve sonrasında komplikasyon riskini artırır. Hastaların semptomları dikkatle incelenmeli ve asemptomatik olsalar bile tarama anketleri ve polisomnografi ile değerlendirilmelidir. Ameliyat öncesi bu hastalığın yönetimi komplikasyon riskini azaltmada önemlidir.

Aktif kokain kullanımı olan hastalar operasyon için uygun adaylar değildir. Kokain burun mukozasına ciddi zararlar verebilir ve kronik inflamasyona yol açabilir. Bu durum cerrahi iyileşmeyi olumsuz etkiler ve postoperatif komplikasyon riskini artırır.

Kanama bozukluğu olan hastaların durumu özellikle dikkatle ele alınmalıdır. Rinoplasti öncesi koagülasyon bozukluğu olan bireylerde kanama riski artar.

• Beden Algı Bozukluğu 
• Obstrüktif Uyku Apnesi
• Aktif Kokain Kullanımı
• Kanama Bozuklukları

Kapalı Rinoplasti Yöntemiyle Burun Estetiği Uygulaması

Kapalı rinoplasti burun estetiğinde kullanılan bir tekniktir. Bu yöntem burun içinden yapılan kesilerle müdahaleyi gizler ve iyileşme sürecini hızlandırır. Hastaların burun yapısında estetik ve işlevsel düzenlemeler yapılmasını sağlar. İşlem sırasında uygulanan tekniklerle detaylı bir düzelme sağlanır.

• Anestezi ve Hazırlık Aşaması

Kapalı rinoplasti operasyonu öncesinde hasta genel anestezi altına alınır.  İlk adım olarak burun bölgesine infiltrasyon anestezisi uygulanır. Bu işlem burun bölgesini uyuşturmak ve kanamayı azaltmak için dikkatlice gerçekleştirilir. Anestezik çözelti olarak epinefrin ile seyreltilmiş %1 lidokain kullanılır ve bu solüsyon yaklaşık 5 ml ile 10 ml arasında burun bölgesine enjekte edilir.

Anestezik Solüsyonlar:

• Epinefrin ile seyreltilmiş %1 lidokain
• Oksimetazolin (lokal vazokonstriktör olarak kullanılır)

Burun mukozasına oksimetazolin sıkılarak operasyon alanı kanamasız hale getirilir. Daha sonra hastanın yüzü sterilize edilir ve cerrahi alan steril örtülerle kaplanır.

• Cerrahi Kesiler ve Burun İçi Ayrıntıları

Operasyon sırasında alar kenarına yerleştirilen bir retraktör yardımıyla mukozal bölgeler gerilir ve burun yapısının iç kısımları açığa çıkarılır. Cerrahi kesiler burun içinden yapılır bu nedenle dışarıdan herhangi bir iz kalmaz.

Cerrahi Kesiler:

• Transkartilajinöz kesiler
• Interkartilajinöz kesiler
• Hemitransfiksiyon kesisi

Bu kesiler burun ucu modifikasyonları ve burun kökü düzeltmeleri için kullanılır. Alt lateral kıkırdaklara ulaşmak ve onları şekillendirmek için marjinal kesiler tercih edilir.

• Dorsum ve Burun Kökü Düzenlemeleri

Eğer dorsal hump mevcutsa bu bölgenin düzeltilmesi için osteotomlar veya törpüler kullanılır. Dorsum düzeltme işlemleri hem estetik hem de işlevsel iyileştirmeler sağlar.

Dorsum Düzeltme Teknikleri:

• Osteotomi
• Törpüleme
• Ultrasonik cihazlar

Bu aşamada burun kökünün yüksekliği azaltılır veya gerekli durumlarda artırılır. Her iki durumda da cerrah sonuçların simetrik ve doğal görünmesini sağlamak için büyük bir titizlikle çalışır.

• Septoplasti ve İç Yapı Düzenlemeleri

Septoplasti septal deviasyonların düzeltilmesi ve burun iç yapısının düzenlenmesi için gerçekleştirilir. Bu işlem sırasında septal kıkırdağın yeterli bölümü korunarak eğrilikler düzeltilir.

Septoplasti Teknikleri:

• Bilateral mukoperikondriyal flepler
• Subperikondriyal diseksiyon

İşlem sonrasında septumun stabilitesini sağlamak ve iyileşme sürecini desteklemek için iç splintler yerleştirilir. Bu yöntem burun fonksiyonlarının iyileştirilmesinde etkili bir yol sunar.

• Uç Projeksiyonu Ayarlamaları

Burun ucu projeksiyonu burun ucunun yüz profiline ne kadar öne çıktığını belirler. Projeksiyonun azaltılması veya artırılması için çeşitli teknikler mevcuttur:

• Kolumellar Strut Yerleştirme: Bu teknik septal kıkırdaktan alınan bir greftin medial cruralar arasına yerleştirilmesini içerir. Bu işlem uç projeksiyonunu hafifçe artırırken burun ucunun desteklenmesine yardımcı olur.
• Septal Uzatma Greftleri: Bu yöntemde septumun dorsal veya kaudal kısmına sabitlenmiş bir greft kullanılarak uç projeksiyonu artırılır. Bu greft istenen açıda sabitlenebilir ve burun ucunun daha belirgin hale gelmesini sağlar.
• Üst Üste Kıkırdak Tekniği: Bu teknik genellikle projeksiyonu azaltmak için kullanılır ve lateral ve/veya medial iç kıkırdakların uzunluğunu kısaltır.
• Uç Rotasyonu Ayarlamaları

Uç rotasyonu burun ucunun yukarı veya aşağı doğru ne kadar döndüğünü ifade eder. Bu hastaların çoğunlukla estetik olarak değiştirmek istedikleri bir özelliktir.

• Sefalik Trim: Alt lateral kıkırdakların kesilmesiyle burun ucunun pasif olarak yükselmesine izin verir.
• Dil-in-Yuva Tekniği (Tongue-in-Groove): Bu teknik medial cruralar ile septum arasında güçlü bağlantılar oluşturarak uç rotasyonunu değiştirmeyi mümkün kılar. Cerrah bu bağlantıları dikişlerle ayarlayarak istenen rotasyonu elde eder.

• Graft ve Dikiş Teknikleri

Uç bölgesini şekillendirmek ve desteklemek için çeşitli greft ve dikiş teknikleri kullanılır. Bu teknikler burun ucunun estetik görünümünü iyileştirir ve daha doğal bir profil sağlar.

• Transdomal Dikiş: Bu teknik burun ucunun genişliğini daraltır ve daha fazla projeksiyon ve definisyon sağlar. Domal segmentleri birbirine yakınlaştırmak için kullanılır.
• İnterdomal Dikiş: Alt lateral kıkırdakların orta kısımlarında uygulanan bu dikiş burun ucunun genişliğini daraltır ve projeksiyonu artırır.

• Uç Modifikasyonlarının Sonlandırılması

Operasyonun son aşamalarında yapılan değişikliklerin korunması ve iyileşme sürecinin desteklenmesi amacıyla özel teknikler uygulanır.

• Turbinektomi: Eğer alt konka hipertrofisi varsa ve burun tıkanıklığına neden oluyorsa bu bölgenin küçültülmesi gerekir. Konka boyutunu azaltmak için çeşitli cerrahi yöntemler uygulanabilir.
• Kapatma ve Pansuman: Cerrahi kesiler eriyebilir dikişlerle kapatılır. Dorsum üzerine bantlar yerleştirilir ve gerekirse splint uygulanır. Splint operasyondan 10-12 gün sonra çıkarılır. Hastanın iyileşme süreci boyunca dikkatli bir takip gereklidir.

Açık Rinoplasti Yöntemleri

Açık rinoplasti burun yapısını düzenleyerek estetik ve fonksiyonel iyileştirmeler sunar. Cerrah cilt altındaki kıkırdak ve kemiklere erişim sağlamak için burun derisini kaldırır. Bu teknik cerraha geniş bir çalışma alanı sunarak detaylı düzeltmeler yapma imkanı verir. İşlem sırasında yapılan başlıca manevralar şunlardır:

Burnun Açılması:

• Orta kolumellar ters-V insizyon yapılır.
• Cilt kancaları ve diseksiyon makası kullanılarak marjinal insizyonlara geçilir.
• Yumuşak doku zarfı üst lateral kıkırdakları ortaya çıkarmak için yukarı alınır.

Septoplasti:

• Anterior septal açı keskin bir şekilde açığa çıkarılır.
• Bilateral olarak bir sub-mukoperikondriyal cep oluşturulur.
• Septal kıkırdak 1.5 cm L-strut bırakılarak kesilir.

Dorsal Kambur Azaltma:

• Osteotomlar ve törpüler ile kemik kambur giderilir.
• Kıkırdak dorsumu üst lateral kıkırdaklara zarar vermemek için doğrudan görüş altında azaltılır.

Ek Girişimler

Ek olarak rinoplasti sırasında yapılan diğer önemli adımlar da bulunmaktadır. Bunlar şunları içerir:

Spreader Greftleri veya Flepler:

• Dorsal estetik çizgileri yeniden yapılandırmak ve orta çatı çöküşünü gidermek için kullanılır.
• Septal kıkırdak greftleri sub-mukoperikondriyal cebe dikilir.

Nazal Uç Konturlaması:

• Nazal uç çeşitli dikiş teknikleri ile şekillendirilir.
• Kıkırdak greftleri ve perikondrium projeksiyon veya kamuflaj için kullanılır.

Dorsal Augmentasyon:

• Ufak dorsal augmentasyonlar için septal kıkırdak yama greftleri kullanılır.
• Büyük augmentasyonlar için rendelenmiş kıkırdak kullanılabilir.

Alar Rim Greftleri:

• Alar marjini boyunca yerleştirilerek alar retraksiyonu önlenir.

Alar Taban Azaltma:

• İstenen burun deliği boyutu ve taban genişliğini elde etmek için cilt eksizyonu yapılır.

Osteotomiler:

• Nazal kemikler üzerinde yapılan kesiler ile nazal kemikler düzeltilir.

Kapatma ve Sonrası İşlemler

Kapatma:

• Transkolumellar insizyon kalıcı veya hızlı emilen dikişlerle kapatılır.
• Marjinal insizyonlar emilebilir dikişlerle kapatılır.

Bantlama ve Alçı:

• Nazofrontal açıdan supratip’e kadar nazal bant uygulanır.
• Burun alçısı termoplastik atel malzemesi ile uygulanır.

Rinoplasti İşleminde Karşılaşılabilen Olası Komplikasyonlar

Rinoplasti prosedürleri çeşitli komplikasyonlarla ilişkilendirilebilir. Her ne kadar komplikasyonlar genellikle nadir olsa da bu müdahalelerin potansiyel riskleri vardır. İşlem sonrası dönemde travmatik işlevsel ve estetik sorunlar gelişebilir. Öncelikle ameliyat sonrası kanamalar en sık rastlanan sorunlardır ve genellikle basit yöntemlerle çözülebilir.

Hemorajik Komplikasyonlar:

• Epistaksis: Rinoplasti sonrası ortaya çıkabilir ve basit önlemlerle tedavi edilir.
• Septal Hematom: Erken müdahale gerektirir ve tedavi edilmezse ciddi sorunlara yol açabilir.

Ameliyat sonrasında septal hematomlar drenaj yapıldıktan sonra kontrol altına alınabilir. Şiddetli kanamalar endoskopik müdahale veya anjiyografik embolizasyon gerektirebilir.

Enfeksiyöz Komplikasyonlar:

• Selülit: Rinoplasti sonrası görülebilir ve çoğunlukla antibiyotiklerle tedavi edilir.
• Septal Apseler: Ciddi enfeksiyon belirtileri gösterir ve cerrahi drenaj gerektirir.

Travmatik Komplikasyonlar arasında septal deformiteler ve kraniyal yaralanmalar bulunur. Bu yaralanmalar genellikle cerrahi sırasında oluşur ve zamanında müdahale edilmezse kalıcı hasarlara yol açabilir.

İşlevsel Komplikasyonlar:

• Septal Perforasyon: Mukoperikondrial fleplerin manipülasyonu sırasında meydana gelebilir.
• Rinit: Genellikle geçici bir durumdur ve burun içi sprey kullanımı ile tedavi edilebilir.

Bu komplikasyonlar hastanın görünümü üzerinde olumsuz etkilere sahip olabilir ve genellikle ikincil müdahaleler gerektirir.

Estetik Komplikasyonlar:

• Uç bölgesi deformiteleri: Greftleme işlemleri sonrası asimetri ve deformasyonlar olabilir.
• Pollybeak deformitesi: Burun sırtının aşırı çıkarılması sonucu ortaya çıkar.

Cerrahi müdahalenin sonucu olarak skar dokusu oluşumu estetik açıdan kabul edilebilir sonuçları olumsuz etkileyebilir. Bu durumlar genellikle tedavi edilmezse kalıcı hasara yol açabilir. İleri dönemlerde burun yapılarının desteklenmesi için çeşitli greftleme teknikleri kullanılabilir. Yumuşak doku zarfının kasılması burun yapısının zamanla değişimine yol açar ve bu durum estetik açıdan düzeltmeler gerektirebilir.

Kaynaklar:

https://link.springer.com/article/10.1007/BF01575272

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/9569440/

https://link.springer.com/article/10.1007/s00266-017-0858-3

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/2385660/

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4938468/