Nazal septum perforasyonu, burun septumunda delik oluşmasıyla ortaya çıkan bir durumdur. Burun tıkanıklığı, kanama, kabuklanma ve nefes almada güçlük gibi şikâyetlere yol açar. Travma, cerrahi girişimler veya enfeksiyonlar en sık nedenleri arasında yer alır.
Nazal septum perforasyonu belirtileri genellikle nefes alma güçlüğü ile başlar. Burun içindeki hava akımı düzensizleştiği için kuruluk ve sesli solunum da gelişebilir. Bu tablo zamanla yaşam kalitesini düşürür ve tedavi gerektirir.
Tanı, endoskopik muayene ve görüntüleme yöntemleri ile kesinleştirilir. Küçük perforasyonlarda nemlendirici spreyler ve kremler kullanılabilir. Daha geniş açıklıklarda cerrahi onarım seçenekleri değerlendirilir.
Tedavi edilmediğinde kronik enfeksiyonlar ve ileri derecede burun deformiteleri gelişebilir. Bu nedenle erken teşhis, doğru tedavi ve düzenli doktor takibi önem taşır. Cerrahi başarı oranı, perforasyonun boyutu ve hastanın genel sağlık durumuna göre değişir.
| Belirtiler | Belirtiler arasında burun kuruluğu, sık burun kanaması, burun içinde kabuklanma, nefes alırken ıslık sesi, burun tıkanıklığı ve nefes alma güçlüğü bulunur. |
| Oluş Nedenleri | Septum perforasyonuna burun ameliyatları, travma, uzun süreli burun spreyi kullanımı, enfeksiyonlar, otoimmün hastalıklar (örneğin, granülomatöz hastalıklar) ve kimyasal maddelere maruz kalma neden olabilir. |
| Tanı Yöntemleri | Tanı koymak için burun içi muayene yapılır. Endoskopik inceleme ile perforasyonun yeri, boyutu ve çevresindeki doku durumu değerlendirilir. Gerekirse, altta yatan bir hastalığın varlığını değerlendirmek için ek testler yapılabilir. |
| Tedavi Seçenekleri | Küçük perforasyonlarda semptomları hafifletmek amacıyla nemlendirici spreyler, jeller veya pomatlar kullanılır. Daha büyük perforasyonlar için cerrahi onarım gerekebilir. |
| Cerrahi Onarım Yöntemleri | Cerrahi onarım, perforasyonun boyutuna göre farklı tekniklerle yapılır. Küçük perforasyonlarda dokular dikilerek kapatılabilir. Daha büyük perforasyonlar için lokal doku flepleri veya kulak veya kaburgadan alınan kıkırdak greftleri ile desteklenir. |
| Ameliyat Öncesi Hazırlık | Ameliyat öncesinde burun içi detaylı muayene yapılır. Kan sulandırıcı ilaçlar bırakılmalı, sigara kullanımı kesilmeli ve doktorun önerdiği diğer önlemler alınmalıdır. |
| Ameliyat Sonrası Bakım | Ameliyat sonrası burun içi tampon veya silikon splint yerleştirilebilir ve bunlar yaklaşık 1-2 hafta sonra çıkarılır. Nemlendirici sprey ve pomatlar kullanılarak burun içi kuruluğu önlenir. İyileşme süreci boyunca burun darbelere karşı korunmalıdır. |
| Komplikasyonlar | Tekrar perforasyon oluşması, kanama, enfeksiyon, burun içinde kabuklanma ve tıkanıklık gibi komplikasyonlar meydana gelebilir. Bu nedenle düzenli kontroller ve önerilen bakım önemlidir. |
İçindekiler
Nazal Septum Perforasyonu Nedir?
Nazal septum perforasyonu, burun boşluğunu ikiye ayıran septum adı verilen yapının üzerinde delik oluşması durumudur. Bu delik, nefes alma fonksiyonunu bozabilir ve rahatsız edici semptomlara yol açabilir. Nedenleri arasında travma, önceki burun ameliyatları, enfeksiyonlar veya kimyasal madde maruziyeti yer alır. Belirtiler arasında burun kuruluğu, kanama ve ıslık sesiyle nefes alma bulunur.
Nazal Septum Perforasyonuna Ne Sebep Olur?
Nazal septum perforasyonunun ortaya çıkışında pek çok faktör rol oynar. Temel nedenler arasında şunlar bulunur:
- Travma: Fiziksel darbeler sonucu burun yapılarında meydana gelen hasar.
- Otoimmün hastalıklar: Özellikle Wegener granülomatozu gibi hastalıklar burun dokularına zarar verebilir.
- Enfeksiyonlar:
- Frengi
- Mantar hastalıkları
- Tüberküloz
Bu enfeksiyonlar burun orta bölmesinin zayıflamasına neden olabilir.
- Tıbbi müdahaleler: Elektif cerrahi işlemler veya burun kanamasını durdurma amacıyla yapılan yakma tedavisi gibi prosedürler riski artırabilir.
- Kötü alışkanlıklar:
- Uyuşturucu kullanımı
- Steroid içerikli burun spreyleri
- Damar daraltıcı spreyler
Bu ürünlerin kullanımı burun dokularını zayıflatabilir ve perforasyona zemin hazırlayabilir.
Bağışıklık sistemi baskılanmış kişilerde fırsatçı enfeksiyonların yol açtığı risk daha da artar. Bu faktörlerin kombinasyonu nazal septum perforasyonunun oluşumunda önemli bir rol oynar.
Nazal Septum Perforasyonu Ne Kadar Yaygındır?
Nazal septum perforasyonunun yaygınlığı belirli meslek grupları arasında daha fazla görülmektedir. Özellikle bazı endüstriyel ortamlarda çalışanlar yüksek risk altındadır. Krom kaplama işçileri geçmişte krom sisine maruz kalmaları nedeniyle burun bölgesinde çeşitli sağlık sorunları yaşamışlardır. Bu sorunlar arasında iltihaplanma aşınma ve septum delinmesi bulunur. Günümüzde ise;
- Ahşap işçileri,
- Metal işçileri,
nikel tozu gibi zararlı maddelere maruz kalmaktadır. Bu durum nazal septum perforasyonu riskini artırmanın yanı sıra burun içi kanseri riskini de taşır. Bu meslek gruplarındaki çalışanlar solunan havadaki zararlı partiküllere bağlı olarak çeşitli burun sağlığı sorunlarıyla karşı karşıya kalabilirler. Bu nedenle nazal septum perforasyonunun belirli risk faktörlerine sahip bireyler arasında ne kadar yaygın olduğunu anlamak koruyucu önlemler ve erken teşhis için önem taşır.
Nazal Septum Perforasyonu Sırasında Neler Olur?
Nazal septum perforasyonu sırasında yaşananlar burun anatomisini ve fonksiyonlarını etkileyen çeşitli faktörlerle şekillenir. İlk olarak septumun kanlanması önemli bir rol oynar. Üst çene atardamarının dalları bu bölgeyi besler ve herhangi bir zarar görmesi durumunda kıkırdağın sağlığı risk altına girer. Buna ek olarak:
- Burun hava akışında değişiklikler meydana gelir.
- Hava akımındaki bu değişiklikler mukoza yüzeyinin kurumasına neden olur.
- Kuruyan mukoza kabuklanmaya ve kanamaya daha yatkın hale gelir.
Bu süreçte türbülans artışı laminar hava akışının bozulmasına yol açar. Sonuç olarak hava akımındaki düzensizlikler burun tıkanıklığı hissini artırır ve hatta bazen ıslık sesi duyulmasına sebep olabilir. Bu durum özellikle dinlenme, uyku veya fiziksel aktivite gibi günlük aktiviteler sırasında belirginleşir. Dolayısıyla nazal septum perforasyonu hem fiziksel hem de konfor açısından ciddi sorunlara yol açabilir.
Nazal Septum Perforasyonu Belirtileri Nelerdir?
Nazal septum perforasyonunun belirtileri etkilenen hastaların yaşam kalitesini düşürebilen çeşitli semptomları kapsar. Bu durumda hastalar genellikle burun tıkanıklığından şikayet ederler. Islık benzeri sesler burun deliklerinden geçen hava nedeniyle meydana gelebilir ve bu sesler özellikle derin nefes alındığında belirginleşir. Aşağıdaki liste bu sağlık sorununun yaygın belirtilerini içermektedir:
- Burun tıkanıklığı
- Islık çalma benzeri sesler
- Burun kanamaları
- Burun içi kabuklanmalar
Ayrıca kronik sinüzit semptomları da görülebilir ki bu da uzun süreli sinüs iltihaplanmasını işaret eder. Hastalar sürekli burun akıntısından veya burunda kötü kokulardan da muzdarip olabilirler. Bu belirtiler özellikle hastanın günlük faaliyetleri sırasında rahatsızlık verici olabilir. İltihabi durumlar burun içinde aşırı kabuklanmaya neden olabilir ki bu da solunum problemlerini artırabilir. Hastalığın şiddeti ve semptomların süresi tedavi yaklaşımını belirlemede önemli faktörlerdir. Belirtiler genellikle hastanın genel sağlık durumu ve yaşam tarzıyla yakından ilişkilidir. Bu nedenle tıbbi muayene esnasında detaylı bir hasta öyküsü alınması büyük önem taşır.
Nazal Septum Perforasyonu Nasıl Teşhis Edilir?
Nazal septum perforasyonunun teşhisi hastanın özgeçmişi ve mevcut muayene bulgularına dayanarak yapılır. Daha önce septoplasti ameliyatı geçirmiş hastalarda genelde direkt biyopsi ve ayrıntılı laboratuvar testlerine gerek duyulmaz. Ancak perforasyonun nedeni belirsiz olduğunda biyopsi yapılması ve doku örneklerinin patolojik inceleme için gönderilmesi önerilir. Hastalar biyopsi işleminin perforasyonu büyütebileceği konusunda bilgilendirilir. Biyopsi genellikle hasarın minimal olduğu arka kenardan alınır.
Laboratuvar testleri:
- ANCA
- ANA
- RF
- ESR
- CRP
- FTA-ABS
- ACE
Eğer tüberküloz ihtimali varsa PPD testi veya diğer ilgili tüberküloz testleri istenebilir. Hastalığın yaygınlığı ve sinüslerin durumu hakkında bilgi edinmek için sinüslerin BT taraması da yapılabilir. Tüm bu teşhis yöntemleri hastanın durumuna en uygun tedavi planının belirlenmesinde kritik rol oynar.
Nazal Septum Perforasyonu Tedavisi Nasıldır?
Nazal septum perforasyonunun tedavisi hastanın durumuna ve semptomların şiddetine bağlı olarak değişkenlik gösterir. İlk aşamada tıbbi yönetim esas alınır. Bu yaklaşım burun içini nemli tutmayı hedefler. İçeriğinde petrol bulunmayan su bazlı jeller ve tuzlu su solüsyonları kullanılır. Bu ürünler burun kanaması ve kabuklanmayı önlemeye yardımcı olurken aynı zamanda aspirasyon riskini de minimize eder.
Tıbbi yönetimde kullanılan nemlendiriciler:
- Su bazlı jeller
- Tuzlu su solüsyonları
Cerrahi dışı bir seçenek olarak burun orta bölmesi protezleri tercih edilebilir. Bu protezler deliği mekanik olarak kapatır. Genellikle medikal sınıf sentetik malzemelerden üretilirler. Protezler enfeksiyon riski düşük olsa da kullanım süresince sürekli nemlendirme gerektirir. Protezlere tolerans kişiden kişiye değişkenlik gösterir.
Burun bölmesi protezleri özellikleri:
- Medikal sınıf sentetik malzemeden yapılır
- Sürekli nemlendirme gerektirir
- Düşük enfeksiyon riski taşır
Otoimmün hastalığı olan bireylerde hastalığın aktif olup olmadığına bakılmaksızın cerrahi onarım genellikle önerilmez. Bu durum özellikle sistemik hastalıkların seyrini olumsuz etkileyebileceği için dikkate alınmalıdır. Tedavi seçenekleri hastanın genel sağlık durumu ve septal perforasyonun özelliklerine göre kişiselleştirilir.
Nazal Septum Perforasyonu Komplikasyonları Nelerdir?
Nazal septum perforasyonunun onarımı çeşitli komplikasyonlarla sonuçlanabilir. Bu durum genellikle cerrahi müdahale gerektirir. Ancak bazı durumlarda tedavi sonrası istenmeyen sonuçlar ortaya çıkabilir. Hastaların yaşam kalitesini doğrudan etkileyen bu komplikasyonlar aşağıda sıralanmıştır:
- Kalıcı delik oluşumu
- Verici bölgede yara izi kalması
- Burun kanamalarının devam etmesi
- Yara iyileşmemesi ile ilgili problemler
- Sürekli burun tıkanıklığı yaşanması
- İkinci bir cerrahi müdahaleye ihtiyaç duyulması
- Kötü kokulu burun akıntısının görülmesi
- Mevcut belirtilerin kötüleşmesi
- Kabuklanma
- Islık sesine yol açan hava sızıntıları
Bu komplikasyonlar hasta için ek tedavi ve müdahalelerin gerekliliğini artırabilir. Özellikle iyileşme sürecinde gözlemlenen bu sorunlar tedavi yöntemlerinin ve takip süreçlerinin önemini vurgular.
Nazal Septum Perforasyonu: Tanısal Yaklaşımlar ve Tedavi Yöntemleri
Ayırıcı Tanı: Nazal septum perforasyonunun teşhisinde tümör enfeksiyon ve otoimmün hastalıklar öncelikle dışlanmalıdır. Her biri ciddi ve sistemik tedavi gerektiren rahatsızlıklardır.
Cerrahi Onkoloji: Eğer biyopsi sonucu tümör gösterirse hastaya uygun sevkler yapılır. En yaygın septum tümörü yassı hücreli karsinomdur. Diğer türler arasında adenokarsinom ve habis melanom bulunur. Geniş kenar boşluklarıyla yapılan cerrahi eksizyon başlıca tedavi yöntemidir. Gerektiğinde radyasyon tedavisi de uygulanabilir.
Radyasyon Onkolojisi: Biyopsi sonucunda tümör tespit edilirse ve adjuvan tedavi gerekiyorsa ilgili sevkler gerçekleştirilir.
İlgili Çalışmalar ve Devam Eden Denemeler: Çin’de burun septumu deliği onarımı için bir klinik çalışma yürütülmektedir. Bu çalışma kollajen zar ve göbek kordonu mezenkimal kök hücrelerinin güvenliğini ve etkinliğini değerlendirir.
Medikal Onkoloji: Radyasyon onkolojisi benzeri tümör gösterilmesi ve ek tedavi gerekliliği durumunda uygun yönlendirmeler yapılır.
Evreleme: Resmi bir evreleme sistemi olmamakla birlikte deliklerin boyutuna göre küçük orta ve büyük olarak sınıflandırılır.
Prognoz: Kronik kabuklanma deliğin büyümesine ve çeşitli semptomlara neden olabilir. Bunlar arasında burun kanaması, ağrı, kötü koku ve destek kaybı sayılabilir. Nemlendirme yöntemleriyle bu durumlar yönetilebilir ve uzun süre stabil kalabilir.
Prof. Dr. Murat Songu was born in İzmir in 1976. After graduating from İzmir Atatürk High School, he entered Ege University Faculty of Medicine in 1994. He completed his specialization training in Otorhinolaryngology at Celal Bayar University. On September 5, 2014, he became eligible for the title of “Associate Professor of Otorhinolaryngology” after passing the oral exam held at Ankara Dışkapı Yıldırım Beyazıt Hospital. Having won the Turkish Society of Otorhinolaryngology and Head and Neck Surgery Scholarship, he worked in the Robotic Surgery Unit at UPMC (University of Pittsburgh Medical Center) in Pittsburgh, USA, between February 2016 and May 2016. On April 2, 2021, he was promoted to “Professor of Otorhinolaryngology.”
